Kimyasal Biyolojik Radyolojik Nükleer Tehditler (KBRN)

Radyasyon Ölçüm Birimleri Ve Dönüşümleri

İyonlaştırıcı radyasyonla yapılan çalışmalarda güvenilir sonuç elde etmek ve radyasyonun zararlı biyolojik etkilerini ifade edebilmek için radyasyon miktarının (dozunun) ya da etkilerinin bilinmesi yani ölçülmesi gereklidir. Radyasyon miktarının ölçülmesinde kullanılan iki farklı birim seti vardır. Bunlar klasik sistem ve SI’dır (Le Système International d'Unités). Bu birim setleri aktivitenin, ışınlanma dozunun, soğrulan dozun, soğrulan doz hızının, eşdeğer dozun ve etkin dozun birimlerini içerir. Bu birimler aşağıda açıklanmıştır ve birimlerin tanımında kullanılan örnekler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Doz Birimlerinin Tanımında Kullanılan Örnekler

 

Aktivite

Bir radyoaktif maddenin birim zamandaki bozunma sayısına aktivite denir.

Klasik Birim : Curie (Ci)

SI Birim        : Becquerel (Bq)

1 Ci=3,7x1010 Bq
1 Bq=2,7x10-11 Ci

Işınlanma Düzeyi

Işınlanma düzeyi, radyasyonun belirli bir ortamda (hava)atomları iyonlaştırma (iyonizasyon meydana getirme) özelliğine dayanan bir ölçüdür ve elektromanyetik radyasyon için tanımlanmıştır.

 

Klasik Birim : Röntgen (R)

SI Birim        : Coulomb/kg (C/kg)

1 C/kg = 3876 R

1 R = 2,58x10-4

Soğrulan Doz

Radyasyon enerjisinin ortamda iyonizasyon nedeniyle enerji olarak depolandığı miktara soğrulan doz denir.

Klasik Birim : rad (Radiation Absorbed Dose)

SI Birim        : Gray(Gy)

1 Gy = 100 rad

1 rad = 0,01 Gy

Birim zamanda soğrulan doz miktarına soğrulan doz hızı denir.

Klasik Birim : rad/sn, mrad/saat vb.

SI Birim         : Gy/sn, mGy/dakika vb.

Doz Eşdeğeri

Soğrulan doz ile kalite faktörünün çarpımıdır.

Klasik Birim : Rem (Röntgen equivalent man)

SI Birim        : Sievert (Sv)

1 Sv = 100 rem

1 rem = 0,01 Sv

Kalite Faktörü

Farklı radyasyon türlerinin biyolojik etkilerinin farklı olması nedeniyle, radyasyonun doku üzerindeki biyolojik etkisini hesaplamak için her radyasyon türü ve enerjisi için bir kalite faktörü (Q) tanımlanmıştır. Çeşitli radyasyon türleri için kalite faktörleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Çeşitli Radyasyon Türleri için Kalite Faktörleri Tablosu

Radyasyon Türü

Kalite Faktörü (Q)

χ ışınları

1

γ ışınları

1

β ışınları

1

α ışınları

20

Elektronlar

1

Protonlar

2

Nötronlar

5-20

Doku ve Organ Ağırlık Faktörleri

Aynı miktarda radyasyona maruz bırakılan doku ve organlardaki etkiler farklıdır. Bu yüzden doku ve organ ağırlık faktörleri (WT ) belirlenmiştir. Doku ve organ ağırlık faktörleri alttaki tabloda verilmiştir. 

Doku ve Organ Ağırlık Faktörleri Tablosu

Doku veya Organ

WT

Testisler

0,20

Kolon

0,12

Kemik İliği

0,12

Akciğer

0,12

Mide

0,12

Mesane

0,05

Meme

0,05

Tiroid

0,05

Karaciğer

0,05

Deri

0,01

Aşağıdaki tabloda radyasyon birimleri ve bu birimlerin SI ve klasik birim setleri için dönüşümleri gösterilmiştir. 

Radyasyon Birimleri ve Bu Birimlerin SI ve Klasik birim Setleri için Dönüşümleri Tablosu

Terim

Birim

Dönüşüm

Klasik Sistem

SI Birim

Aktivite

Curie, Ci

Becquerel, Bq

1 Ci =3,7x10-7 Bq

1 Ci = 37 GBq

Işınlanma düzeyi

Röntgen, R

Coulumb/kilogram C/kg

1 C/kg = 3876 R

1 R =2,58x10-4

Soğrulan  Doz

Radiation Absorbed Dose, rad

Gray, Gy

1 Gy = 100 Rad

1 rad = 0,01 Gy

Doz eşdeğeri

Röntgen equivalent man, rem

Sievert, Sv

1 Sv = 100rem

 

 

KURUMSAL

FAALİYETLERİMİZ

E-KÜTÜPHANE

GÜNDEM

İLETİŞİM

 

Sosyal Medya

   

 

+90 312 258 23 23 - Santral

 

 Kurumsal E-Posta

 

Kişisel Verilerin Korunması Kanunu

© 2025 T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı